De vrijlating van de Lockerbie-verdachte is pijnlijk, maar terecht

De vrijlating van de Libiër Megrahi is opmerkelijk. Niet vaak komt een veroordeelde massamoordenaar op vrije voeten. Megrahi is immers in 2001 schuldig bevonden aan het plegen van een aanslag op een Pan-Am-Boeing, die in 1988 aan 270 mensen het leven kostte.

Dat vonnis berustte vooral op indirect bewijs. Megrahi zou op Malta de kleren hebben gekocht waarin de bom was gewikkeld. Megrahi en Libië hebben altijd ontkend betrokken te zijn. In de jaren na 2001 zijn er steeds meer aanwijzingen gekomen dat er met bewijs is geknoeid. Zo had de winkelier de Libiër aangewezen als koper van kleding nadat diens gezicht al in de media was geweest en bleek de Amerikaanse geheime dienst CIA hem geld te hebben geboden. Ook zou er gerommeld zijn met de timer van de bom.

Megrahi verloor het eerste beroep, maar zou binnenkort beginnen met een tweede beroepszaak. Vanwege zijn ziekte brak de Libiër die procesgang af – een voorwaarde voor zijn vrijlating. Daardoor komt er nooit volledige juridische helderheid in de Lockerbie-zaak. Met name voor de nabestaanden van de slachtoffers is dat treurig.

Zij en anderen vrezen bovendien dat Libië met de vrijlating beloond wordt voor zijn internationaal sterk verbeterde gedrag, de aantrekkelijkheid van zijn olie, en voor het vrijlaten in 2007 van Bulgaarse verpleegsters en een Palestijnse arts. Rond dit soort kwesties gonst het altijd van de theorieën.

Amerikaanse nabestaanden en hun regering bleven dan ook volhouden dat Megrahi tot het eind in zijn cel moest blijven. Waarom hem laten sterven bij zijn familie, als dat hun dierbaren aan boord van de Boeing nooit is gegund? Daaruit spreekt een wens tot wraak die in de Amerikaanse rechtcultuur zoveel sterker aanwezig is dan in de Europese. Dat uit zich ook in het toepassen van de doodstraf.

De Schotse minister heeft die druk terecht weerstaan: buiten wraak diende een langer verblijf van de Libiër in de Schotse cel geen enkel doel meer. Om vergelijkbare redenen besloot Nederland uiteindelijk om oorlogsmisdadigers als de Drie van Breda vrij te laten.

Dat zijn dramatische beslissingen, die voor velen pijnlijk zijn. Maar het thuis laten sterven van dit soort veroordeelden is wel een teken van kracht. Het is een handeling die laat zien dat de beschaving die de veroordeelden hebben getracht te ondermijnen, uiteindelijk sterker is gebleken dan zijzelf.