Een eerlijke flapuit

donderdag 17 januari 2008 door NRC Handelsblad

Het komt niet vaak voor dat de Nederlandse regering de Amerikaanse ambassadeur ontbiedt. Minister Van Middelkoop (Defensie, ChristenUnie) heeft dat wapenfeit gisteren op zijn naam geschreven. Aanleiding? Een interview met de Amerikaanse minister van defensie, Robert Gates, in de Los Angeles Times. Gates las daarin de Europese bondgenoten de les. De NAVO-troepen in het zuiden van Afghanistan zijn onbekwaam om de Talibaan effectief te bestrijden. De verrichtingen van de Amerikanen in het oosten van Afghanistan steken daar volgens hem gunstig bij af. „De meeste Europese troepen […] zijn nog getraind voor de Fulda Gap”, aldus Gates. Hij refereerde aan het gebied bij Fulda in Duitsland waar ooit de aanval van het Rode Leger werd verwacht.

Het Pentagon suste Van Middelkoop onmiddellijk. Gates had slechts bedoeld dat de NAVO in haar geheel niet goed raad weet met een guerrillaoorlog. Pais en vree hersteld.

Toch is deze afgezwakte interpretatie van Gates’ woorden niet geloofwaardig. Het ligt meer voor de hand dat de minister heeft geopenbaard wat er in het Pentagon wordt gedacht. Ook al zijn de opmerkingen van Gates contraproductief en nodigen ze uit tot grappen over Vietnam en andere minder succesvolle antiguerrillaoperaties van de VS, in zijn visie zit een kern van waarheid. Sinds de Fulda Gap niet meer relevant is, zijn het immers de VS die in Koeweit, Joegoslavië en elders het zware werk opknappen.

Ook in Afghanistan dragen ze de zwaarste lasten, zowel financieel als personeel. De Amerikanen etaleren bovendien veel lerend vermogen.
Maar het is vooral om een andere reden jammer dat het Pentagon zich meteen matigde. De uitspraken van Gates bewijzen weer eens dat de Amerikaanse regering de missie in Afghanistan louter als een antiguerrillaoorlog ziet. Voor Washington bestaat alleen de vechtmissie Enduring Freedom. De opbouwmissie International Security Assistance Force, waaraan Nederlandse militairen deelnemen, is ondergeschikt.

‘Mission creep’, heet het in het jargon, als verscheidene militaire missies door elkaar gaan lopen. Juist die dubbelzinnigheid leidt steeds tot spanningen binnen de NAVO. De verdeeldheid over de vraag of vernietiging van de papaveroogsten prioriteit moet hebben, springt daarbij voor Nederland het meest in het oog.

Het interview met Gates heeft dan ook een serieus politiek meningsverschil in de boezem van de NAVO blootgelegd, een potentieel conflict dat niet langer mag blijven etteren. Er dienen zich dit jaar twee momenten aan dat de kloof binnen de NAVO tussen VS en Europa zou kunnen worden overbrugd. De Amerikaanse regering wil een soort ‘supergezant’ voor Afghanistan aanstellen. De Britse politicus Paddy Ashdown wordt genoemd, mede omdat hij die rol ook op de Balkan heeft gespeeld. Met zijn benoeming kan geen dag langer worden gewacht. In Boekarest gaat de NAVO vervolgens later dit jaar diepgaand over de toekomst van Afghanistan praten. Het is nog niet te laat om de ‘mission creep’ te stoppen. Met dank aan de eerlijke flapuit Robert Gates.