وافق، معجزه نمي‌كند

 

داريوش قنبري٭

 

امضاي تفاهم سياسي بين ايران و كشورهاي ١+٥ هر چند نويد شرايط بهتري براي اقتصاد  ايران را مي‌دهد اما نبايد فراموش كرد كه مشكلات اقتصاد ايران تنها مربوط به تحريم‌ها نبوده است كه با رفع تحريم‌ها تمام مشكلات حل شود. لذا در اين باره بايد انتظارات را در حد معقول بالا برد زيرا توقع معجزه داشتن و تبديل شدن ايران به كشوري كاملا متفاوت با آنچه تاكنون بوده است به هيچ‌وجه منطقي نيست. مذاكرات هسته‌اي ايران و كشورهاي ١+٥ و رسيدن به يك تفاهم سياسي بدون شك تاثيرات شگرفي بر اقتصاد ايران خواهد گذاشت و طبعا در مورد تاثير مثبت آن ترديدي وجود ندارد. به نظر مي‌رسد كه نتيجه اين مذاكرات در سال جاري مي‌تواند كشور را از ركود خارج كند و باعث مي‌شود اقتصاد ايران كه توسط غرب به گروگان گرفته شده بود، تا حدي آزادتر از گذشته به حركت در بيايد. به همين خاطر اميدواري در مورد تحرك اقتصادي به ويژه در سطح كلان كاملا توقع بجايي است. پيش‌بيني وضعيت آينده و تغييرات احتمالي همواره كار سختي بوده است اما پيگيري روند تحولات نشان مي‌دهد كه در سال جاري نرخ ارز تاحدودي با كاهش روبه‌رو خواهد شد به اين ترتيب احتمال تك‌نرخي شدن قيمت ارز بيش از گذشته قوت گرفته است. البته نبايد در اينجا تصور كرد كه قيمت ارز كاهش هزار توماني داشته باشد.

 

به نظر مي‌رسد نهايتا دلار تا دو هزار و ٨٥٠ تومان كاهش پيدا مي‌كند و با قيمت ارز رسمي دولتي يكسان مي‌شود. بديهي است كه كاهش قيمت دلار تا اين اندازه هم به مقدار زيادي مي‌تواند بر مشكلات اقتصادي غلبه كند. از سوي ديگر اتفاق مهم ديگر كه رخ مي‌دهد باز شدن دست ايران و شركت‌هاي ايران براي مبادلات تجاري است. افزايش مبادلات تجاري خود عامل تحرك است و براي اقتصاد درگير ركود ايران مي‌تواند نقش نوشدارو را بازي كند. در مقابل نيز دولت ايران مي‌تواند منابع بلوكه شده خود را آزاد كند. تمام اين عوامل نشان‌دهنده اين است كه تاثير توافق هسته‌اي احتمالي ايران با ١+٥ كاملا در زندگي مردم محسوس خواهد بود و مردم مي‌توانند تاثيرات آن را تا پايان امسال حس كنند.

 

در كنار اين مساله نقش رواني اين توافق نيز حايز اهميت است. در ١٠ سال گذشته ايران همواره تحت فشارهاي ناعادلانه غرب روي خود بود. غربي‌ها به‌هيچ‌وجه نمي‌خواستند ايران به انرژي هسته‌اي دست پيدا كند اما تيم ديپلماسي ايران نه‌تنها توانست با اقتدار هرچه تمام، مساله تحريم‌ها را حل كند بلكه باعث شد ايران به باشگاه هسته‌اي وارد شود و ديگر كسي نتواند حقوق حقه ملت ايران را پايمال كند.

 

تاثير ديگر توافق هسته‌اي باعث شفافيت اقتصاد ايران مي‌شود. اين شفافيت مي‌تواند منجر به انگيزه‌اي شود كه توليدكنندگان با فراغ بال به سرمايه‌گذاري مشغول شوند. اما تمام اين مسائل نبايد باعث شود كه تصور كنيم تمام مشكلات اقتصادي ايران حل خواهد شد. چنين انتظاري تنها به تضعيف دولت منجر خواهد شد زيرا برخي انتظارات مانند كاهش ٢٠ تا ٣٠ درصدي قيمت مسكن به هيچ‌وجه امكان‌پذير نيست. بايد پذيرفت كه توافق هسته‌اي ايران و غرب مي‌تواند منجر به گشايش در اقتصاد و فضاي سياسي ايران شود اما اين مساله به اين مفهوم نيست كه معجزه‌اي رخ داده و يك شبه همه مشكلات حل مي‌شوند. هر چند به نظر مي‌رسد كه دولت قصد دارد بعد از حل مشكلات هسته‌اي براي حل مشكلات ديگر هم گام بردارد اما توقعات بايد به اندازه‌اي باشد كه در توان دولت است و نه فراتر از آن.

٭نماينده سابق مجلس