We moeten niet doen alsof de IS-barbarij iets middeleeuws is

Waar het Westen nog voor de moderniteit denkt te staan, heeft de IS-barbarij met een knal het derde millennium geopend: terug naar het kalifaat.

Drik-Jan van Baar, historicus 6 oktober 2014

 We hadden het al kunnen weten toen op 9/11 de 21ste eeuw met een big bang van start ging: dit wordt géén tijdperk van de rede. Toch heb ik toen even gedacht dat het niet gekker kon en dat de moslimwereld tot inkeer zou komen. Een typisch westers idee. Maar wat we sindsdien aan haatpredikers, halsafsnijders en geblinddoekte videofanaten voorbij hebben zien komen, tart elke beschrijving. Het woord heeft het voorgoed afgelegd tegen het beeld.

Wij mogen niet alle moslims over één kam scheren, maar omgekeerd gebeurt dat wel. Mohammed A. en Mohammed B. hebben we gehad en het hoofd van Osama bin Laden hangt al als eigentijdse kunst in het Stedelijk Museum. Maar met de opmars van IS, dat dit jaar uit het niets opdook en een kalifaat wil stichten in het gebied tussen de Eufraat en de Tigris (waar ooit de menselijke beschaving begon), ziet het ernaar uit dat wij ongelovige christenhonden de gifbeker tot Mohammed Z. zullen moeten leegdrinken.

Heilige oorlog

Allah is groot en alomtegenwoordig. We lezen over echtparen uit Gouda en Huizen die met de kinderen voor de heilige oorlog naar Syrië zijn afgereisd. De videobeul die voor straf al twee Amerikaanse journalisten en twee Britse hulpverleners heeft onthoofd, spreekt met Londens accent. Barack Obama en David Cameron zijn al meerdere keren gewaarschuwd, en verklaren nu dapper dat Islamitische Staat niks met de islam heeft te maken. Wat voor islambashers op internet weer reden is om te sneren over een gevalletje Stockholmsyndroom, vrij naar de gegijzelden die in 1973 tijdens een bankoverval in de Zweedse hoofdstad sympathie voor hun kidnappers kregen.

Misschien lag dat ook aan de revolutionaire tijdgeest. Een jaar later werd bij de ontvoerde miljonairsdochter Patricia Hearst eenzelfde syndroom vastgesteld. In 1974 sprak Yasser Arafat in New York de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe. In gevechtstenue met stoppelbaard. In die jaren moest de islam nog aan zijn grote wederkeer beginnen, maar er werd al volop aan bomaanslagen en vliegtuigkapingen gedaan. En alle volksfronten voor de bevrijding van Palestina hadden toen al niet over westerse sympathisanten te klagen.

EigentijdsWe moeten dus niet doen alsof de IS-barbarij iets nieuws is. Of iets middeleeuws. Integendeel, het is juist zéér eigentijds, waarbij de jihadisten het Westen wat propagandatechnieken betreft een slag voor zijn. Waar wij nog voor de moderniteit denken te staan, gaven jihadisten de openingsknal voor het derde millennium af en denken zij honderd jaar verder. Terug naar het kalifaat, dat in 1924 is afgeschaft door de hervormer Kemal Atatürk, die westerse kledij voorschreef en de islam naar de privésfeer terugdrong.

Met catastrofale gevolgen voor lokale christenen. Waar koloniale Britten en Fransen nog bezig waren met de opdeling van het Ottomaanse Rijk (1916), vond onder hun neus de eerste genocide plaats (van de Armeniërs) en werden later tijdens de zegetochten van Atatürk Grieken en allerlei soorten oud-bijbelse christenen verdreven. Dat is tot in onze tijd doorgegaan, waarbij het Westen telkens de andere kant opkeek. In 1974 deed de NAVO niks tegen de Turkse opdeling van Cyprus. Tijdens de burgeroorlog in Libanon, die in 1975 begon (met de PLO mede als brandstichter), werden christenen als 'fascisten' neergezet. Van de in 1982 door christelijke milities aangerichte moordpartijen in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila, kreeg Israël de schuld. Eerder dat jaar had vader Assad de stad Hama door zijn luchtmacht laten bombarderen, wat 20 duizend moslimbroeders het leven kostte.

De buitenwereld heeft dat allemaal genegeerd. Toch doen westerse experts alsof de regio voor hen geen geheimen kent. Over IS, waar een half jaar geleden nog niemand van had gehoord, weten zij te vertellen dat de beweging erg sterk is, met een eigen infrastructuur gefinancierd door olieverkopen en bankovervallen (ligt er in Raqqa en Mosul nog 'gratis geld' in de kluizen?). Over Al Qaida heeft niemand het meer: te gematigd. Met Khorasan zou er een nog extremere beweging opdoemen aan het moslimfirmament. Maar wat moet ik me daar in godsnaam bij voorstellen? Zo wordt een boef als Arafat na een martelaarsdood in een Frans ziekenhuisbed vanzelf een sieraad voor de mensheid. Heeft hij zijn Nobelprijs voor de Vrede alsnog postuum waargemaakt.

Op de IS-strijders worden F-16's afgestuurd. Toegegeven: Dries van Agt, nu Palestijnenvriend, heeft zoiets in 1977 al eens gedaan, op Molukse treinkapers. Toen was het gelijk afgelopen. Maar nu denkt niemand dat dit gaat helpen en voor christenen is het toch al te laat. Dertien jaar na 9/11 heeft het Westen nog steeds geen antwoord op de gekte in de moslimwereld en de moslims zelf ook niet. Het is een tocht door de woestijn.

In het wonderjaar 1989 viel de Berlijnse Muur, de rede had gewonnen. Een kwarteeuw later moeten we oppassen zelf niet gek te worden. De wereld lijkt steeds meer op een open inrichting. Vooruitgang is er nu een gesloten inrichting van te maken.