'Waarom woede om privacy als we er zelf niet voor willen betalen?'

Chris Jongeneel

25/02/14

Hoewel we te lui zijn om de gebruiksvoorwaarden te lezen, weten we best dat we al die gratis diensten van Facebook en Twitter tot LinkedIn en Gmail betalen met de persoonsgegevens die we daar achterlaten, schrijft wetenschapsjournalist Chris Jongeneel. De verontwaardiging daarover is dus curieus.

Iedereen met een mobiele telefoon krijgt daarbij een behoorlijk privacybestendige berichtenservice: sms. Daarvoor geldt een stuksprijs. Daarom zijn veel Nederlanders geswitcht naar WhatsApp. Dat is namelijk gratis.

Toen WhatsApp vorige week werd overgenomen door Facebook, leidde dat tot een golfje van verontwaardiging. Mensen vreesden voor hun privacy, omdat Facebook andere gebruiksvoorwaarden hanteert. Maar in plaats van terug te schakelen naar sms, installeerden velen het Russische alternatief Telegram. Want gratis. Kennelijk vinden we privacy wel belangrijk, maar het mag geen geld kosten.

Het is een oude economische wet: als het niks kost, is het niks waard. Wanneer we niks over hebben voor onze privacy, geven we daarmee aan er beperkte waarde aan te hechten. Hoewel we te lui zijn om de gebruiksvoorwaarden te lezen, weten we best dat we al die gratis diensten van Facebook en Twitter tot LinkedIn en Gmail betalen met de persoonsgegevens die we daar achterlaten. De verontwaardiging over nieuwe voorwaarden voor WhatsApp is dan ook curieus. Wie wist werkelijk onder welke voorwaarden hij van WhatsApp gebruikmaakte?

Facebook kent de economische wet ook. Het bedrijf vindt dat zijn dienst iets waard is - en terecht, gezien het aantal gebruikers. Dus is het van zijn kant volkomen terecht hiervoor betaling te verwachten. Iedereen die de prijs te hoog vindt, kan afzien van de aankoop.

Disciplinerende gedachte

Persoonlijk ga ik er altijd van uit dat alle informatie die ik bij een gratis dienst parkeer op de meest schunnige manieren mag worden misbruikt. Dat is een gedachte die behoorlijk disciplinerend werkt. Ik heb een helder publiek profiel en dat bewaak ik (met als gevolg bijvoorbeeld dat Facebook, bij gebrek aan informatie over mijn privéleven, consequent probeert mij datingsites aan te smeren). Voor persoonlijke communicatie schakel ik over naar telefoon, sms en ouderwetse e-mail. Dat zijn niet toevallig diensten waarvoor ik ook betaal. Daar krijg ik iets voor terug.

Privacy is namelijk geen gebraden kip die als vanzelf de mond in dient te vliegen. Het is iets wat je moet verwerven en verdedigen. Wie daartoe niet bereid is, maar verwacht dat anderen zich voor hem inspannen, geeft de controle over zijn privacy zelf uit handen en moet niet verbaasd zijn als iemand ermee aan de haal gaat. De bijl aan de wortel van de privacy wordt niet gelegd door datazuchtige internetbedrijven, maar door burgers die hun gegevens niet op waarde schatten.

Chris Jongeneel is wetenschapsjournalist.