Plasterk voor de rechter om 'witwassen' NSA-data

Door: Thomas van der Kolk

06/11/13

Een groep burgers en instanties daagt minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken voor de rechter. Zij eisen dat Nederland stopt met het gebruiken van gegevens die door middel van afluistermethoden door de Amerikaanse inlichtingendienst NSA zijn verkregen.

Bart Nooitgedagt

De groep vindt dat die data op illegale wijze zijn verkregen en dat de Nederlandse inlichtingendienst AIVD deze gegevens vervolgens 'witwast'. De rechtszaak moet daar een einde aan maken. Daarnaast eisen de klagers dat Plasterk de personen van wie gegevens op onrechtmatige wijze zijn gebruikt daarvan op de hoogte stelt.

Strafrechtadvocaten

De groep bestaat uit de burgers Rop Gonggrijp (hacker en medeoprichter van internetprovider XS4ALL), Jeroen van Beek, strafpleiter Bart Nooitgedagt, onderzoeksjournalist Brenno de Winter en Mathieu Paapst (universitair docent Recht en ICT aan de Rijksuniversiteit Groningen). De deelnemende organisaties zijn Nederlandse Vereniging voor Strafrechtadvocaten, de Nederlandse Vereniging voor Journalisten, de Internet Society Nederland en Stichting Privacy First. Op 27 november moet Plasterk bij de rechtbank Den Haag verschijnen om zijn beleid te verdedigen, schrijven de klagers.

Vandaag debatteert de minister met de Tweede Kamer over de NSA-kwestie. Plasterk heeft de Kamer laten weten dat de commissie die toezicht houdt op de inlichtingendiensten, de CTIVD - ook wel commissie-stiekem genoemd, in januari haar onderzoek naar de werkwijze van de AIVD en de MIVD openbaar zal maken.

Rotsvast vertrouwen

Tegen persbureau ANP liet Plasterk woensdagmiddag weten het proces af te wachten. 'Ik heb een rotsvast vertrouwen dat onze inlichtingendiensten zich aan de wettelijke kaders houden. En je moet nog maar afwachten of dit allemaal ontvankelijk wordt verklaard enzo.'

Volgens Bureau Brandeis, die de groep vertegenwoordigt, is het slechts een formaliteit. 'Het verzoek oor een overleg is een formaliteit waaraan wettelijk moet worden voldaan in procedures tegen de staat', laat de woordvoerster weten. 'Dit op straffe van niet-ontvankelijkheid. Het is nu aan de Minister om hier op te reageren.' Als Plasterk niet op voorhand aan de gestelde eisen voldoet gaat de rechtszaak dan ook door, wat de groep klagers betreft.

Ook onderzoeksjournalist Brenno de Winter vindt dat Plasterk meer openheid moet geven over de gang van zaken. 'De NSA overtreedt in Nederland de wet en levert vervolgens informatie aan de AIVD. De Dienst mag vervolgens geheimzinnig doen over de herkomst en heeft uiteindelijk de data laten witwassen. Zoiets kan natuurlijk niet. De eis is simpel: die praktijk moet stoppen', schrijft De Winter op zijn weblog op The Post Online.

rapport over inlichtingendienst verschijnt in januari

De commissie die toezicht houdt op de inlichtingendiensten, de CTIVD, zal in januari haar onderzoek naar de werkwijze van de AIVD en de MIVD openbaar maken. Dat zei minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) woensdag in de Tweede Kamer.

De commissie kijkt sinds augustus op verzoek van de Tweede Kamer onder meer naar bevoegdheden van de diensten op het gebied van het onderscheppen van telefoontjes en de uitwisseling van gegevens met buitenlandse inlichtingendiensten.

Een meerderheid van de Kamer wil wachten op dit onderzoek voordat verdere stappen worden genomen. Dinsdag opperde D66-Kamerlid Gerard Schouw dat de Kamer zelf een parlementair onderzoek begint naar afluisterpraktijken in Nederland, maar VVD en PvdA zien dat niet zitten, zo bleek tijdens het debat.

'Afspraken maken'

Volgens Plasterk is overleg met de Amerikanen de enige manier om te voorkomen dat de Amerikanen doorgaan met inzien van telefoongegevens in Nederland. 'Technisch kan het afluisteren doorgaan en volgens de Amerikaanse wet mag het ook. Hier mag het niet. De enige manier om het te stoppen is dus om met de VS afspraken te maken.'

De minister liet verder weten dat de AIVD nauw gaat samenwerken met de Duitse inlichtingendienst om niet-afluister afspraken met de Verenigde Staten te maken. Duitsland wil voor het eind van het jaar zo'n akkoord sluiten. Het hoofd van de AIVD reist nog deze week naar zijn Duitse collega, zo liet Plasterk weten.

De Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) is ingesteld in 2002. Zij houdt toezicht op het handelen van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) als de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD).